شکل‌دهی ورق در صنعت قطعه‌سازی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بسیاری از قطعات مصرفی از سینی‌های غذا خوری تا پنل‌های جداسازی دیوارهای صنعتی به کمک روش شکل دادن ورق که یکی از روش‌های شکل‌دهی حالت جامد فلزات می‌باشد، تولید می‌شوند. در حقیقت شکل دادن ورق روشی برای تبدیل ورقهای تخت فلزی به شکل مورد نظر بدون شکست یا نازک شدن موضعی شدید ورق است. از جمله فرایند‌های شکل‌دهی ورق می‌توان به خمکاری اشاره کرد. خمکاری فرایندی است که در اغلب روش‌های شکل دادن وجود دارد. از جمله کاربردهای این فرایند، ایجاد انحنا در یک ورق و یا تبدیل آن به ناودانی‌های با مقطع U ،V و در مواردی شکل‌های حلقوی می‌باشد.
خمکاری به عمل وارد کردن گشتاورهای خمشی به صفحه یا ورق اطلاق می‌شود که توسط آن قسمت مستقیمی از جسم به طول خمیده تبدیل می‌شود.در یک عمل خمکاری مشخص، شعاع خم (r) نمی‌تواند از حد خاصی کمتر باشد زیرا که فلز روی سطح خارجی خم که تنش کششی به وجود می‌آید ترک خواهد خورد. معمولاً حداقل شعاع خم بر حسب ضخامت ورق تعریف می‌شود. آزمایش‌های تجربی نشان داده اند که اگر شعاع خم سه برابر ضخامت ورق باشد،خطر ترک خوردگی وجود ندارد. در فرایند خمکاری به حداقل شعاع خم اصطلاحا حد شکل دادن می‌گویند. این شعاع برای فلزات مختلف بسیار متفاوت است و افزایش کار مکانیکی باعث افزایش آن می‌شود. در مورد فلزات بسیار نرم، شعاع خم حداقل می‌تواند صفر باشد و این گونه فلزات را می‌توان روی خودشان تا کرد. اما به منظور جلوگیری از صدمه به تجهیزات خمکاری (سنبه و قالب) استفاده از شعاع خم کمتر از ۸/۰میلی متر توصیه نمی‌شود. شعاع خم ورق‌هایی از جنس آلیاژهای با استحکام بالا می‌تواند حداقل ۵ برابر ضخامت ورق باشد.
در انواع کارهای ورق‌کاری به موارد زیادی برخورد می‌کنیم که برای تأمین فرم مورد نظر، افزایش مقاومت در مقابل خمش، جلوگیری از آسیب به دست، ایجاد اتصال و غیره نیاز به خمکاری وجود دارد. وسایل و ماشین آلاتی که برای این منظور بکار می‌روند متنوع بوده و با هر کدام خمهای معینی را می‌توان بوجود آورد.
خمکاری دستی
این دستگاه برای خمهای گوشه دار و آنهائی که دارای انحناء محدودی می‌باشند بکار می‌رود. این دستگاه دارای پایه‌ای است که فک زیرین بر روی آن سوار شده است. فک روئی بکمک مکانیزم پیچ و مهره قابل حرکت بوده و بوسیله آن می‌توان ورق را بین دو فک محکم نمود. فک دیگری بنام فک خم کننده وجود دارد که حول محوری بصورت شعاعی قابل حرکت بوده و بوسیله آن می‌توان ورقی را که قبلاً بین فکهای بالایی و پایینی محکم شده است خم نمود. برای خنثی کردن نیروی وزن فک خم کننده، معمولاً در انتهای محور آن وزنه‌ای قرار دارد که به آن وزنه تعادل می‌گویند. در لبه فکهای سه گانه مذکور معمولاً تیغه‌هایی از جنس فولاد نصب گردیده است که قابل تعویض بوده و با تعویض آنها می‌توان خمهای مختلفی را بوجود آورد.
ظرفیت خمکاری در دستگاه خمکن دستی : با این نوع ماشین خمکن می‌توان ورقهای آهنی و فولاد کم کربن را تا ضخامت ۳ میلیمتر , ورقهای آلومینیوم و آلیاژهای آن را تا ضخامت ۶ میلیمتر و همچنین ورقهای مس و برنج را تا ضخامت ۵ میلیمتر خمکاری کرد.
خمکاری دقیق
خمکاری فلزات به روش کنترل عددی با کامپیوتر یا CNC، یک فرایند ساخت است که با استفاده از دستگاه‌های پرس برک CNC انجام می‌گیرد. این دستگاه‌ها می‌توانند عملیات خمکاری را روی ورقهای فلزی به ضخامت تنها چند میلیمتر تا قطعاتی به طول ده‌ها متر بر روی بزرگ‌ترین ماشین‌آلات صنعتی، انجام دهند. دستگاه پرس برک CNC به دو صورت است. یکی مجهز به یک صفحه تحتانی ثابت و یک ابزار V شکل نصب شده در جایگاه مخصوص است و یک میله در بالای آن که تحت نیروی زیاد همراه با تیغه V شکل حرکت می‌کند. به این نوع دستگاه، اصطلاحاً داون فرمینگ گفته می‌شود. در مقابل، نوع دیگر دستگاه با عنوان آپ فرمینگ وجود دارد که در آن قطعه پایینی متحرک، و میله بالایی ثابت است. ورق فلزی حاصل از هر دو این روش‌ها کاملاً یکسان است و در هیچ‌کدام از این دو روش، محدودیتی از نظر طرح و نوع قطعه‌ای که کار می‌شود وجود ندارد. دستگاه برس برک با استفاده از ابزار پیمایش خودکار CNC، خدمات فرم‌دهی و خم دقیقی را عرضه می‌کند. دستگاه‌های پرس برک CNC برای شکل‌دهی دقیق طیف وسیعی از ورقه‌های فلزی در جنس، ابعاد و ضخامت‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیندهای فرم‌دهی پرس برک قابلیت حجم تولید بالا با کمترین نیاز به پرداخت‌کاری ثانویه را دارند. دامنه استانداردی از قالب‌ها و پانچ‌های V شکل و کانال شکل برای تولید قطعات دارای شکل‌های متمایز، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای تولید قطعات شکل‌دهی شده منحصربه‌فرد از قالب‌های سفارشی استفاده می‌شود. با استفاده از قابلیت‌های ابزارکاری استاندارد و همچنین سفارشی می‌توان قطعات را به شکل‌های مربعی، مستطیلی، گرد و شکل‌های پیچیده دیگری درآورد.
در بحث پیرامون این مقاله شرکت کنید!